Firmas

En morriendo’l rei Fruela II d’Asturies en 925, qu’heredó col tiempu tol territoriu del reinu antes dixebráu colos sos hermanos, el so fíu mayor Alfonsu IV Froilani ye’l lexítimu y únicu herederu del Reinu d’Asturies yá que Fruela II foi l’anterior y lexítimu soberanu. Alfonsu IV Froilani yera ñetu d’Alfonsu III el Grande.

Toa cultura ye resultáu d’un amestáu de sustratos culturales anteriores que van conformando un nuevu tipu de cultura especial. Nel casu d’Asturies la cultura propia ye productu d’una complementación histórica de varies civilizaciones como fueron la céltica, romana y cristiana.

Los primeros monasterios fundaos nel valle del Deva son del sieglu VIII como Turienu, Cosgaya y Llebeña, durante’l reináu de los primeros monarques asturianos. Yeren esplotaciones agraries, una repoblación monástica interna del Reinu d’Asturies, con dominios cada vez más grandes poles donaciones y qu’amás d’atender a pelegrinos agospiaben viaxeros y cumplíen la función política de cristianizar y llatinizar a una población inda pagano.

El príncipe Fruela nació n’Uviéu nel 874. Yera’l tercer fíu d’Alfonsu III el Grande remaneciendo nel séquitu paternu hasta 909. Alfonsu muerre nel 910 y los trés fíos, García, Ordoñu y Fruela, deciden repartise’l Reinu Asturianu.

Nepocianu I reinó n’Uviéu como rei d’Asturies nel añu 842 dellos meses hasta que lu destronaron pola fuerza les armes. Alfonsu II morriera ensin descendencia un 20 de marzu del 842 y Nepocianu I, comes Palatii y cognatus regis, ocupa’l tronu d’Asturies.

En cayendo Roma los ástures atopáronse cola independencia. Asturia quedara desvinculada del imperiu durante los últimos sieglos. La escasa romanización de los asturcántabros orixinó una resistencia con una insumisión nel baxu imperiu. Nin suevos nin godos dominaron acá.

La villa de Santiyana tien el so orixe nel Reinu d’Asturies, cola repoblación d’Alfonsu III el Grande, que fundó’l monasteriu de Santa Iyana nel 870 nun llugar nomáu Planes. A la xoven Iyana martirizáronla n’Asia Menor durante les persecuciones de Dioclecianu nel sieglu III. Unos frades pelegrinos del sieglu IX llevaren les reliquies de Santa Iyana pa esti llugar, llevantando una ermita, nuna política palatina de traer restos venerables p’Asturies pa da-y mayor importancia política al reinu.

Natural de la provincia de Sanander y naturalizáu na d'Uviéu, fíu d'aquella pola sangre y d'esta pola educación, el compositor del presente ensayu nunca supo separales nel so corazón, nin na memoria, porque dende nenu deprendió a considerales un tou homoxéneu, una sola circunscripción xeográfica, como Galicia o Cataluña, trazada pola mano de la Providencia p'asientu d'un gran Pueblu.

Nació'l 5 d'abril de 1835 nel pueblu d'Estrada (Asturias de Santiyana) Fíu de Toribio Laverde, natural de San Vicente de la Barquera y d'Asunción Ruiz de Lamadrid, de Labarces, Estudió nes Universidaes d'Uviéu, Madrid, Valladolid y Salamanca, doctorándose en Derechu y Filosofía. La so primer poesía publícase en 1852 y titúlase "La noche y la soledad". En 1862 oposita a varies cátedres obteniendo una nel Institutu de Lugo, onde casó con Josefina Gayoso.

Polillas, el curtiu del asturianu Pedro Touceda y la película La torre de Suso, de Tom Fernández fueron les obres ganadores nel 5u Festival de Cine Asturianu na edición del añu 2009 según los premios del xuráu oficial, compuestu n'esta ocasión por Illán Gonzali, Ana Cárdenas y Sara López.